ಗಾಂಧಿಯ ಸ್ವಗತ: ಜಂಟಿ ಪಯಣದ ಭಾವಗೀತೆ

ಡಾ. ನಿಂಗಪ್ಪ ಮುದೇನೂರು ಅವರ ‘ಗಾಂಧಿಯ ಸ್ವಗತ’ ಕವಿತೆಯು ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರ ದಾಂಪತ್ಯವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಸೇವೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ನೋಡುವ ಒಂದು ಯಶಸ್ವಿ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಗಾಂಧಿಯ ಸ್ವಗತವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟ ಇಬ್ಬರು ಮಹಾನ್ ಚೇತನಗಳ ಜಂಟಿ ಪಯಣದ ಭಾವಗೀತೆಯಾಗಿದೆ – ಡಾ. ರವಿ ಎಂ ಸಿದ್ಲಿಪುರ, ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು

ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾದ ಡಾ. ನಿಂಗಪ್ಪ ಮುದೇನೂರು ಅವರ ‘ಗಾಂಧಿಯ ಸ್ವಗತ’ ಕವಿತೆಯು, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಆತ್ಮನಿವೇದನೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಒಂದು ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಕವಿತೆಯು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೋರಾಟದ ಬೃಹತ್ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಕವಿಯ ಭಾವಾಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಶೈಲಿಯು ಇಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆಂತರ್ಯವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ.

ಕವಿತೆಯು ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರ ಸಹಜೀವನದ ಪಯಣವನ್ನು ‘ಅವಳ ಕೈಹಿಡಿದು ನಾನು, ನನ್ನ ಕೈಹಿಡಿದು ಅವಳು’ ಎಂಬ ಸರಳ ಆದರೆ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಸಾಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ.  ಇದು ಕೇವಲ ದೈಹಿಕವಾದ ಜೊತೆನಡಿಗೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಬದುಕಿನಾದ್ಯಂತ ಸಾಗಿದ ಆದರ್ಶಗಳ, ತ್ಯಾಗಗಳ ಮತ್ತು ಹೋರಾಟಗಳ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಪಯಣದ ರೂಪಕವಾಗಿದೆ. ‘ದೇಶದ ಸುಖದ ಮುಂದೆ ದಾಂಪತ್ಯದ ಸುಖವೇನು ದೊಡ್ಡದು’ ಎಂಬ ಮಾತನ್ನು ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಎನ್ನುವಾಗ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಕಸ್ತೂರಬಾ ನೀಡಿದ ಮೌನ ಸಮ್ಮತಿ ಮತ್ತು ಅಚಲ ಬೆಂಬಲದ ಆಳವನ್ನು ಕವಿ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಅವರ ಸಂಬಂಧವು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಸೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಗಾಂಧಿಯವರ ಪ್ರತಿ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸಿನ ಹಿಂದೆ ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರ ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲದ ಪಾತ್ರ ಮಹತ್ವದ್ದು ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಸಾಲುಗಳು ಧ್ವನಿಸುತ್ತವೆ.

ಕವಿತೆಯು ಮುಂದುವರಿದಂತೆ, ಅವರ ದಾಂಪತ್ಯದ ಆದರ್ಶವು ‘ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ದುಡಿಮೆಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮದೇ ದೇವರನು ಕಾಣಲು’ ಮತ್ತು ‘ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ಅನ್ನದಲಿ ನಮ್ಮದೇ ಹೆಸರನು ಹುಡುಕಲು’ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದೆ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಅವರ ಜೀವನವು ಕಾಯಕ ಮತ್ತು ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯ ತತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ನಿಂತಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಮರೆತು, ತಮ್ಮ ಕರ್ಮದಲ್ಲಿಯೇ ದೈವತ್ವವನ್ನು ಕಾಣುವ ಉನ್ನತ ದಾರ್ಶನಿಕ ನಿಲುವಿದೆ.

‘ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ನಾನು ಮುಂದೆ, ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಅವಳು ಹಿಂದೆ’ ಹಾಗೂ ‘ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಅವಳು ಮುಂದೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ನಾನು ಹಿಂದೆ’ ಎಂಬ ಸಾಲುಗಳು ಈ ಕವಿತೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ಭಾಗಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಇದು ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣಿನ ಸಮಾನತೆಯ ಅದ್ಭುತ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಮುಂದಿಲ್ಲ, ಯಾರೂ ಹಿಂದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕವಾಗಿ ಸಾಗುವ ಆದರ್ಶ ದಾಂಪತ್ಯದ ಚಿತ್ರಣವಿದೆ. ಅವರದು ಒಂದೇ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದ, ಒಂದೇ ಹೆಜ್ಜೆಯ ಪಯಣವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಪಯಣದಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸುಖ-ದುಃಖಗಳು ಗೌಣವಾಗಿ, ‘ದೇಶ-ಮಾನ’ ಮತ್ತು ‘ಪ್ರೀತಿಯೇ ಸನ್ಮಾನ’ ಎಂಬ ಉದಾತ್ತ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದ್ದವು.

ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕವಿ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವದಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವಳನ್ನು ‘ಎಲ್ಲ ವಿಧೇಯಕಗಳಿಗೂ ಬಂಧುರ’ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಮೂಲಕ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ನಿರ್ಣಯ ಮತ್ತು ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳು ಹೇಗೆ ಬಲವಾಗಿ ನಿಂತಳು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಷ್ಟದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅವಳಲ್ಲಿದ್ದ ‘ತಾಯಿಮಮತೆ’ಯು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ‘ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಕವಿತೆ’ಯನ್ನು ಪೊರೆದು, ಬಾಳಿಸಿತು ಎಂಬ ರೂಪಕವು ಅತ್ಯಂತ ಮನೋಜ್ಞವಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಒಂದು ‘ಕವಿತೆ’ಗೆ ಹೋಲಿಸಿ, ಆ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಪೋಷಣೆ ನೀಡಿದ ಶಕ್ತಿ ಕಸ್ತೂರಬಾ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಕವಿ ಆಕೆಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ‘ಅವಳಿಗೆ ನನ್ನ ಕೋಟಿ ಶರಣು’ ಎನ್ನುವ ಗಾಂಧಿಯವರ ಕೃತಜ್ಞತಾಭಾವ ಮತ್ತು ‘ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಎಂಬ ಖರ್ಜೂರದ ಹಣ್ಣು’ ಎಂಬ ಪ್ರೀತಿಯ ಸಂಬೋಧನೆಯು ಅವರ ಸಂಬಂಧದ ಮಾಧುರ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಸರಳತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಖರ್ಜೂರದ ಹಣ್ಣಿನ ರೂಪಕವು ಅವರ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿದ್ದ ಪೋಷಣೆ, ಸಿಹಿ ಮತ್ತು ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುದೇನೂರು ಅವರ ‘ಗಾಂಧಿಯ ಸ್ವಗತ’ ಕವಿತೆಯು ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರ ದಾಂಪತ್ಯವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಸೇವೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ನೋಡುವ ಒಂದು ಯಶಸ್ವಿ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಸರಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ತುಂಬಿ, ಆದರ್ಶ ದಾಂಪತ್ಯ, ರಾಷ್ಟ್ರಪ್ರೇಮ, ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಗೌರವದಂತಹ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಈ ಕವಿತೆ ಓದುಗರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತಲುಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಗಾಂಧಿಯ ಸ್ವಗತವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟ ಇಬ್ಬರು ಮಹಾನ್ ಚೇತನಗಳ ಜಂಟಿ ಪಯಣದ ಭಾವಗೀತೆಯಾಗಿದೆ.

ಡಾ. ರವಿ ಎಂ ಸಿದ್ಲಿಪುರ

ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ- ಮಾರ್ಗಿ : ಕಾಯಕ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣ