‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಮತ್ತು ‘ಗುಡಿಯಾ’

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಮತ್ತು ‘ಗುಡಿಯಾ’ – ಇವು ಕೇವಲ ಎರಡು ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲ, ಒಂದು ತಲೆಮಾರಿನ ಪಯಣ. ಮುಸ್ಲಿಂ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯನ್ನು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಿಂದ ಇವು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ನಿಸಾರ್ ಅವರ ಕವಿತೆ ರಾಜಿಯ ಸಂಕೀರ್ಣ ಹಾದಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರೆ, ಶರೀಫಾ ಅವರ ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ನಲುಗಿದ ಹೆಣ್ಣಿನ ನೋವನ್ನೇ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿಸಿ, ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ನೇರ ಸಮರವನ್ನೇ ಸಾರುತ್ತದೆ – ಡಾ. ರವಿ ಎಂ. ಸಿದ್ಲಿಪುರ

ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಹುಡುಕಾಟ

ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯವು ತನ್ನ ವಿಶಾಲವಾದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಲೇಖಕರ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಆಯಾಮವನ್ನು ನೀಡಿವೆ. ಕೆ.ಎಸ್. ನಿಸಾರ್ ಅಹಮದ್ ಅವರ ‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಮತ್ತು ಡಾ. ಕೆ. ಶರೀಫಾ ಅವರ ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಗಳು. ಒಂದೇ ಧರ್ಮದ ಒಳಗಿನ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಇವೆರಡೂ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ತೆರೆದಿಡುತ್ತವೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯ, ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮೂಲಭೂತವಾದವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ನಿಸಾರ್ ಅಹಮದ್ ಅವರ ಕವಿತೆ ಪುರುಷನೊಬ್ಬನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತಲೆಮಾರುಗಳ ತಿಕ್ಕಾಟವನ್ನು ವಿಡಂಬನೆಯೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಶರೀಫಾ ಅವರ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ದನಿಯು ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ನಲುಗುವ ಹೆಣ್ಣಿನ ದುರಂತ ಕಥೆಯನ್ನು ಮನಕಲಕುವಂತೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡೂ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಓದಿದಾಗ, ಮುಸ್ಲಿಂ ಧರ್ಮದೊಳಗಿನ ಸಂಪ್ರದಾಯ-ಆಧುನಿಕತೆಯ ಜಟಾಪಟಿ ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣಿನ ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಹುಡುಕಾಟ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.

ಮನೆಯೊಳಗಿನ ತಿಕ್ಕಾಟ, ಸಮಾಜದೆದುರಿನ ಸಿಡಿಮಿಡಿ

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ಮಗ, ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ತಾಯಿ. ಮದುವೆಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರ ದಾರಿಯೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಭೇದವಲ್ಲ, ಎರಡು ಪೀಳಿಗೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು. ಒಂದೆಡೆ ಪ್ರೀತಿ-ವಾತ್ಸಲ್ಯದ ಸೆಳೆತವಿದ್ದರೆ, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ನಂಬಿಕೆಗಳ ತಿಕ್ಕಾಟವಿದೆ. ಈ ಕವಿತೆಯು ಮನೆಯೊಳಗಿನ ಮೌಲ್ಯ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಮನಮುಟ್ಟುವಂತೆ ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಯು ವೈಯಕ್ತಿಕ ದುರಂತದ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬರುವ ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕೇವಲ ಪಾತ್ರವಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಹೆಣ್ಣು ಎದುರಿಸುವ ಶೋಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಸಹಾಯಕತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗುತ್ತಾಳೆ. ‘ಜಮಾತಿನ ತೀರ್ಮಾನ’ ಎಂಬ ಪದವೇ ಸಾಕು, ಸಮುದಾಯದ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನತೆಯ ಕ್ರೌರ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು.

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಕವಿತೆ ಮನೆಯ ನಾಲ್ಕು ಗೋಡೆಗಳೊಳಗಿನ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದರೆ, ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಆ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಧ್ವನಿಯಾಗಿ ಮೊಳಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ, ಎರಡೂ ಕವಿತೆಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತು, ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ತರದ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

‘ನಾನು’ವಿನ ಕಥೆ ಮತ್ತು ‘ಗುಡಿಯಾ’ಳ ವ್ಯಥೆ

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಕವಿತೆಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದು ‘ನಾನು’ ಎಂಬ ಪುರುಷ. ಎಲ್ಲವೂ ಅವನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲೇ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ತಾಯಿ, ಹೆಂಡತಿ, ಎಲ್ಲರೂ ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದ ಪಾತ್ರಗಳಷ್ಟೇ. ಅವನ ಸಂಕಟ, ಗೊಂದಲಗಳೇ ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಅವನ ಮನೆಯ ಕಥೆ, ಅವನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಘರ್ಷ.

‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಯ ನಾಯಕಿ ಅವಳೇ. ಇಲ್ಲಿ ಬೇರೊಬ್ಬರು ಅವಳ ನೋವಿನ ಕಥೆಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ‘ರಕ್ತಮಾಂಸ ತುಂಬಿದ ಜೀವಂತ ಗೊಂಬೆ’ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಸಾಲು ಅವಳ ಅಸಹಾಯಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ. ಅವಳ ನೋವಿನ ಕಡಲು, ಮೌನ ರೋಧನೆಗೆ, ಆರ್ತ ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆಗೆ ಕವಿತೆ ದನಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಅವಳ ಕಥೆಯಲ್ಲ, ಅವಳ ಪರವಾದ ಗಟ್ಟಿ ವಾದ. ಗುಡಿಯಾಳ ಹೋರಾಟ ಇಡೀ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಸಂಪ್ರದಾಯದ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಕರ್ತೃವರೆಗೆ

ನಿಸಾರ್ ಅವರ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಪಾತ್ರಗಳು ಪುರುಷನ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಯಾಗಿವೆ. ಅಮ್ಮ ಎಂದರೆ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರತಿರೂಪ, ಅವಳಿಗೆ ‘ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳತೀರದ ಆಸೆ’. ಮದುವೆಗೆ ನೋಡಲು ಬಂದ ಹುಡುಗಿಯರು ‘ಲಂಕಿಣಿ’, ‘ಜಿರಾಫಿಣಿ’ ‘ಬೆದರು ಬೊಂಬೆ’ಯರಾಗಿ ಅವಳ ವ್ಯಂಗ್ಯಕ್ಕೆ ಆಹಾರವಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕೊನೆಗೆ ಬರುವ ಆಧುನಿಕ, ಪದವೀಧರೆ ಹೆಂಡತಿಯೂ ‘ಅಮ್ಮನ ಬುರ್ಖಾ’ದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.

ಶರೀಫಾ ಅವರ ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿರುದ್ಧ. ಅವಳು ಕೇವಲ ಆಟದ ಗೊಂಬೆಯಲ್ಲ, ನೋವು-ನಲಿವು ಉಸಿರಾಡುವ ರಕ್ತಮಾಂಸದ ಜೀವ. ತಾಯ್ತನದ ಸಂಕಟ, ವಿರಹದ ಬೇಗೆ, ಅಸಹಾಯಕತೆಯ ನೋವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪಾತ್ರ ಅವಳದು. ಅವಳು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಲಿಪಶುವಾದರೂ, ಕವಿತೆ ಅವಳನ್ನು ಕೈಬಿಡದೆ, ಧೈರ್ಯ ತುಂಬುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಅವಳನ್ನು ಕೇವಲ ವಸ್ತುವಾಗಿಸದೆ, ತನ್ನ ಬದುಕಿನ ಸೂತ್ರ ಹಿಡಿಯುವ ನಾಯಕಿಯಾಗಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಧರ್ಮದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣಿನ ದನಿ ಎಲ್ಲಿ?

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವು ತಾಯಿಯ ಖಾಸಗಿ ಆಸ್ತಿ. ಅದು ‘ಖುರಾನು ನಮಾಜು ರಂಜಾನಿನ ಉಪವಾಸ’ ಮತ್ತು ಬುರ್ಖಾದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮನೆಯೊಳಗೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಭೇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆಯೇ ಹೊರತು, ಹೊರಗಿನಿಂದ ಬಂದ ಶಾಸನವಲ್ಲ.

ಆದರೆ ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವು ‘ಜಮಾತ್’ ಎಂಬ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅದು ಕರುಳ ಬಳ್ಳಿಯನು ಇವನಿಗೊಪ್ಪಿಸಿ, ಮರಳಿ ಹೋಗಬೇಕು ಅವನಲ್ಲಿಗೆ’ ಎಂಬ ಕ್ರೂರವಾದ ತೀರ್ಪನ್ನು ಹೇರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವು ವೈಯಕ್ತಿಕ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಗಂಡಸರ ಅಧಿಕಾರದ ಅಸ್ತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ. ‘ತೀರ್ಮಾನ ಕೇಳಿದ ಮೀನಾರಿನ ಮೈಕು ಅಲ್ಲಾಹು ಎಂದು ಮೌನವಾಯಿತು’ ಎಂಬ ಸಾಲು- ಈ ಕಟು ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಮಾನವೀಯತೆಯೂ ಇಲ್ಲ, ದೈವಿಕತೆಯೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾರಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಗಂಡಿನ ವ್ಯಂಗ್ಯ, ಹೆಣ್ಣಿನ ಆಕ್ರೋಶ

ಎರಡೂ ಕವಿತೆಗಳ ಭಾಷೆಯ ಹಾದಿಯೇ ಬೇರೆ, ಅವುಗಳ ಉದ್ದೇಶವೂ ಬೇರೆ. ನಿಸಾರ್ ಅವರ ಮಾತುಗಳು ಸರಳ, ಆಡುಮಾತಿನಷ್ಟೇ ಸಹಜ. ಅವರ ಬರಹದಲ್ಲಿ ನೇರ ವ್ಯಂಗ್ಯದ ಚಾಟಿಯೇಟು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಆಕೆಗಿಂತ ವಾಸಿ ಕಾಗೆ’ ಮತ್ತು ‘ಇನ್ನೊಬ್ಬಳ ಹಲ್ಲು ಮಕ್ಕಳ ಬರಹ’ ಎಂಬಂತಹ ಸಾಲುಗಳು ನಗುವಿನಲ್ಲೇ ತಾಯಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಅತಿರೇಕವನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಶರೀಫಾ ಅವರ ಕಾವ್ಯದ ದನಿ ತೀವ್ರ ವಿಷಾದದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಅದು ಭಾವಗೀತಾತ್ಮಕ, ಜೊತೆಗೆ ಆಕ್ರೋಶದ ಕಿಡಿಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ‘ನೋವಿನ ಕಡಲು ಒಡಲಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು’, ‘ಭೂಮಿ ಎದೆ ಬಿರಿಯುವಂತೆ ರೋಧಿಸಿದ’ ಮತ್ತು ‘ಕ್ರೌಂಚ ಪಕ್ಷಿಯ ಮೌನರೋಧ’ ಎಂಬಂತಹ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರೂಪಕಗಳು ಗುಡಿಯಾಳ ಒಳಗಿನ ಯಾತನೆಯನ್ನು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಮುಂದೆ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ.

ಮೌನದೊಳಗಿನ ಮಾತು, ನೋವಿನೊಳಗಿನ ಕಿಡಿ

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಕವಿತೆಯು ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮೆಲ್ಲಗೆ ಕುಟುಕುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ಮೌಲ್ಯಗಳ ರಕ್ಷಕಿಯೇ ಸ್ವತಃ ತಾಯಿ. ‘ಉದಾರಿ’ಯಾದ ಅಪ್ಪನೂ, ‘ಅನ್ನ ನೀರು ಬಿಟ್ಟು ಗಳ ಗಳ’ ಅಳುವ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಕಣ್ಣೀರಿನ ಮುಂದೆ ಮಣಿದು ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ‘ನಿನ್ನಿಷ್ಟ’ ಎನ್ನುವ ಅವರ ಮಾತು, ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಪುರುಷರು ನೀಡುವ ಮೌನ ಸಮ್ಮತಿಯೇ ಸರಿ.

ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿ ನೇರ ಮತ್ತು ಹರಿತ. ಇಲ್ಲಿನ ‘ಜಮಾತ್’ ಎಂಬ ಗಂಡಸರ ಪಂಚಾಯಿತಿ, ಹೆಣ್ಣು-ಮಗುವಿನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಅಮಾನವೀಯವಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತದೆ. ‘ಹೆಣ್ಣಿನ ಮಾತೃತ್ವ ಆಟದ ವಸ್ತುವೇನೆ?’ ಎಂಬ ಖಾರವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮತ್ತು ‘ಸೊಕ್ಕಿದ ಕೊಕ್ಕುಗಳ ಕತ್ತರಿಸಿ’ ಎಂಬ ಸಿಡಿಲಬ್ಬರದ ಆಕ್ರೋಶ, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೂಡಿದ ನೇರ ಯುದ್ಧ.

‘ನಿನ್ನಿಷ್ಟ’ದಿಂದ ನಿನ್ನದೇ ನಿರ್ಧಾರ’ದ ವರೆಗೆ

ನಿಸಾರ್ ಅವರ ಕವಿತೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ‘ನಾನು’ವಿಗೆ ಉಳಿಸಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕ, ಡಬಲ್ ಪದವೀಧರೆ ಹೆಂಡತಿ ಅತ್ತೆಯ ‘ಬುರ್ಖಾ’ ಧರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಇದು ಅವಳ ಸ್ವಂತ ಇಚ್ಛೆಯೇ? ಹಿರಿಯರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಗೌರವವೇ? ಅಥವಾ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಶರಣಾಗತಿಯೇ? ಮದುವೆಗೂ ಮೊದಲು ‘ಸದಾ ಬುರ್ಖಾ ತೊಡುವ ಕರಡಿಯನ್ನ’ ಎಂದು ಜರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ‘ನಾನು’ ಕೂಡ ತನ್ನ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಹೆಂಡತಿಯ ಮೇಲೆ ಹೇರದೆ, ಅಪ್ಪನ ಥರ ‘ನಿನ್ನಿಷ್ಟ’ ಎಂಬಂತೆ ಕೊನೆಗೆ ಮೂಕನಾಗಿ ಬಿಡುವನೆ? ಕವಿತೆ ಇವುಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ, ಅವಳ ನಿರ್ಧಾರದ ಹಿಂದಿನ ಗುಟ್ಟು ನಿಗೂಢವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಹೊಸತರಲ್ಲೇ ‘ನಾನು’ವಿನ ಪ್ರಗತಿಪರ ಚಿಂತನೆಗೆ ಹಿನ್ನೆಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಯಾವುದೇ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಜಾಗವಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿನ ನಿಲುವು ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ದಿಟ್ಟ. ಜಮಾತ್ ಅವಳ ಆಯ್ಕೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕಿತ್ತುಕೊಂಡಾಗ, ಕವಯಿತ್ರಿ ಸುಮ್ಮನಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವಳಿಗೆ ‘ನಿಷೇಧದ ಬೇಲಿಗಳ ಕಿತ್ತೆಸೆದು’, ‘ಎದ್ದು ಹೇಳು ಬಾ ನಿನ್ನದೇ ನಿರ್ಧಾರ’ ಎಂದು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ತುಂಬುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಹೆಣ್ಣಿನ ಆಯ್ಕೆಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಮೊಳಗಿದ ನೇರ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಕಹಳೆ.

ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ತಿರುವು ಮತ್ತು ಹೋರಾಟದ ಕರೆ

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಒಂದು ಕಥೆ ಹೇಳುವ ಕವಿತೆ. ಇದರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ತಿರುವು ಓದುಗರನ್ನು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ನಿರೂಪಕನು ಆಧುನಿಕತೆ ಗೆದ್ದಿತೆಂದು ಬೀಗುವಾಗಲೇ, ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಬೇರೊಂದು ವೇಷದಲ್ಲಿ ಅವನೆದುರು ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಂಘರ್ಷದ ನಿರಂತರತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸುಲಭವಲ್ಲದ ರಾಜಿಗಳನ್ನು ಈ ಕವಿತೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

‘ಗುಡಿಯಾ’ ಕವಿತೆಯು ನೋವಿನಲ್ಲಿ ಅರಳಿದ ಒಂದು ಕಥನ. ಕವಿತೆ ಸಾಗಿದಂತೆ, ವಿಷಾದವು ಆಕ್ರೋಶವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆ ಆಕ್ರೋಶವೇ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ದನಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಚಿತ್ರಣವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸೆಣೆಸಲು ನೀಡುವ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.

ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವೀಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ದಿಟ್ಟ ಹೋರಾಟಗಾರ್ತಿ

ನಿಸಾರ್ ಅಹಮದ್ ಅವರು ಇಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವೀಕ್ಷಕರಂತೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಸಂಘರ್ಷದ ಎರಡೂ ಮುಖಗಳನ್ನು ಅರಿತು, ಅದರಲ್ಲಿನ ವ್ಯಂಗ್ಯವನ್ನು ಅವರು ನಾಜೂಕಾಗಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ನಿಲುವು ತೀರ್ಪು ಕೊಡುವುದಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರು ತೆರೆದಿಡುವುದು.

ಶರೀಫಾ ಅವರು ಕೇವಲ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಗುಡಿಯಾಳ ಪರ ದನಿಯೆತ್ತುವ ಹೋರಾಟಗಾರ್ತಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ‘ಭೂಮಿ-ಆಗಸಕೆ ತಾಯಿ ಮಗುವಿಗೆ ಹಾಕಬಹುದೆ ಬಹಿಷ್ಕಾರ?’ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇವಲ ಪಾತ್ರದ್ದಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಕವಯಿತ್ರಿಯದ್ದೇ ಆಗಿ ಇಡೀ ಸಮಾಜದ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ತಟ್ಟುತ್ತದೆ.

ಬದಲಾದ ಸಂವೇದನೆಗಳು

ಈ ಎರಡೂ ಕವಿತೆಗಳು ಒಂದು ತಲೆಮಾರಿನ ಅಂತರವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಂವೇದನೆಗಳು ಹೇಗೆ ಬದಲಾಗಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನೂ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ನಿಸಾರ್ ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಪುರುಷ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವೇ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿತ್ತು. ಸಮುದಾಯದೊಳಗಿನ ತಳಮಳಗಳನ್ನು ಅನುಕಂಪದಿಂದ ದಾಖಲಿಸುವುದೇ ಅಂದಿನ ಕಾಳಜಿಯಾಗಿತ್ತು. ಶರೀಫಾ ಅವರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಚಿತ್ರಣವೇ ಬದಲಾಯಿತು. ಬಂಡಾಯದಂತಹ ಚಳುವಳಿಗಳ ನಂತರ, ಹೆಣ್ಣಿನ ದನಿ ಗಟ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ನೇರವಾಗಿ, ಖಾರವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಎದೆಗಾರಿಕೆ ಬಂತು. ಹೀಗೆ ‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಕವಿತೆ ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವ ಸಂದಿಗ್ಧತೆಗೆ, ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಒಂದು ದಿಟ್ಟ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಉತ್ತರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅದು ಕೇವಲ ಉತ್ತರವಲ್ಲ, ಹೋರಾಟದ ಕಿಡಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿದ ಉತ್ತರ.

ಒಂದು ಜೀವಂತ ಚರ್ಚೆ

‘ಅಮ್ಮ, ಆಚಾರ, ನಾನು’ ಮತ್ತು ‘ಗುಡಿಯಾ’ – ಇವು ಕೇವಲ ಎರಡು ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲ, ಒಂದು ತಲೆಮಾರಿನ ಪಯಣ. ಮುಸ್ಲಿಂ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯನ್ನು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಿಂದ ಇವು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ನಿಸಾರ್ ಅವರ ಕವಿತೆ ಸಂಪ್ರದಾಯ-ಆಧುನಿಕತೆಯ ನಡುವೆ ಸಿಲುಕಿದ ಪುರುಷನ ತಳಮಳವನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಡುತ್ತದೆ. ಇದು ರಾಜಿಯ ಸಂಕೀರ್ಣ ಹಾದಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರೆ, ಶರೀಫಾ ಅವರ ‘ಗುಡಿಯಾ’ ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ನಲುಗಿದ ಹೆಣ್ಣಿನ ನೋವನ್ನೇ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿಸಿ, ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ನೇರ ಸಮರವನ್ನೇ ಸಾರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಕವಿತೆ ಸಂದಿಗ್ಧತೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು ರಾಜಿ ಇಲ್ಲದ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ದನಿ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಈ ಎರಡೂ ಕವಿತೆಗಳು ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವಿನ ಅಂತಃಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಗಡಿದಾಟಿ, ಜೀವಂತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂವಾದಗಳಂತೆ ತೋರುತ್ತವೆ. ತ್ರಿವಳಿ ತಲಾಖ್, ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತೆಯಂತಹ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಕವಿತೆಗಳು ಮಹತ್ವದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ನಿಜವಾದ ಶಕ್ತಿ ಇರುವುದು ಧರ್ಮವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸದೆ(ಸಂತೈಸುವ ಪೈಗಂಬರರು), ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಆಂತರಿಕ ದನಿಯಲ್ಲಿ. ಹೀಗಾಗಿಯೇ ಇವು ಸಮುದಾಯದ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯ ಚಿಲುಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಗತಿಶೀಲತ್ವದ ಗುಣವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿದು, ಸಾಹಿತ್ಯವು ಹೇಗೆ ಸಮಾಜದ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರಬಲ್ಲದು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಚಿರಂತನ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿವೆ.

ಡಾ. ರವಿ ಎಂ. ಸಿದ್ಲಿಪುರ

_{ಇವರು ಶಿವಮೊಗ್ಗೆಯವರು. ಕುವೆಂಪು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಂ.ಎ., ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಡಿಪ್ಲೊಮೋ ಮತ್ತು ‘ಕನ್ನಡ ಮಹಾಭಾರತ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಭುತ್ವ, ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಜನತೆ’ ಎಂಬ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಪಿಎಚ್.ಡಿ. ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಲೇಖನಗಳು ವಿವಿಧ ಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ. ‘ಪರ್ಯಾಯ’, ‘ವಿಮರ್ಶೆ ಓದು’ ಮತ್ತು ‘ಶಾಸನ ಓದು’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.}

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ- ವರ್ಗ ರದ್ದಾಯಿತು : ಹೆಣ್ಣಿನ  ದುರಂತ ಕಥೆ